Componisten (Griekse Oudheid]
Doorkliklijst (op alfabetische volgorde)
Athenaeus, zoon van Athenios (Tweede eeuw v. C.)
Pythagoras (ca 572 - ca 500 v.C.)
Terpandros van Antissa (Zeven eeuwen v. C.)
Terpandros van Antissa (Zeven eeuwen v. C.)
Terpandros van Antissa was een Grieks poëet en lierspeler die leefde in de eerste helft van de 7e eeuw voor Christus. Hij is de eerste musicus uit de Griekse oudheid waarvan het bestaan historisch aangetoond werd. Rond de periode van de tweede Messenische oorlog vestigde hij zich in Sparta. Daar zou hij opdracht hebben gekregen om muziek te schrijven die de verschillen tussen de diverse klassen in de staat uit moest beelden. Hij won in 676 v. Chr. de hoofdprijs op de eerste muziekwedstrijd op het festival van Karneia, en tussen 672 en 648 v. Chr. viermaal achtereen een prijs bij de Pythische Spelen. Terpandros wordt beschreven als grondlegger van zowel de antieke Griekse kunstmuziek als de antieke Griekse lyrische poëzie. Van Terpandros wordt beweerd dat hij beroemd was als componist van drink- en feestliederen (skolions). Er zijn geen complete teksten van hem overgeleverd en slechts weinig regels van zijn hand zijn door latere Griekse schrijvers doorgegeven. Het is onzeker of Terpandros zelf werk in schrift noteerde. Wel is bekend dat hij naast eigen teksten ook teksten van Homeros zong, begeleid op de lyra. De liederen van Terpandros zouden nog tot in de 4e eeuw v. Chr. gezongen zijn.
naar boven
Pythagoras (ca 572 - ca 500 v.C.)
Feitelijk was Pythagoras (tegenwoordig bekend van zijn wiskundige stelling) geen componist, maar zijn werk heeft wel twee millennia een stempel gedrukt op de muziekpraktijk. Hij wordt algemeen beschouwd als de grondlegger van de mathematische muziektheorie en daarmee als de eerste muziekfilosoof. Pythagoras werd geboren op het Griekse eiland Samos. Hij was een zeer geoefend lierspeler. Hij streefde harmonie en reinheid van de ziel na, wat volgens hem bevorderd kon worden door onder andere de kennis van getalsverhoudingen. Deze verhoudingen beheersen volgens zijn leer het heelal, zoals ze bijvoorbeeld ook terug te vinden zijn in de muziek. Pythagoras ontdekte de muzikale boventonenreeks met de verhoudingen van diverse intervallen, door een gespannen snaar op verschillende punten af te klemmen. Het idee dat "mooie" getalsverhoudingen iets harmonisch opleveren kon Pythagoras aantonen met een aangestreken snaar. Wanneer je een snaar aanstrijkt en daarna de snaar halveert hoor je twee tonen die heel goed samen klinken. Wij zeggen nu dat deze tonen een octaaf verschillen. De lengteverhouding 2:3 geeft een kwint, 3:4 geeft een kwart. Ook dan zijn de tonen 'consonant'. Op basis van gehele verhoudingen is de reine stemming voor een toonladder gedefinieerd: de pythagoreaanse stemming.
naar boven
Pindarus (517 - 438 v.C.)
Pindarus (of Pindaros of Pindaar) wordt gezien als de belangrijkste Griekse dichter van koorlyriek. Pindarus is geboren in een gehucht nabij Thebe. Hij stamde uit een aristocratisch geslacht en onderhield goede relaties met aristocratische families en heersers in de gehele Griekse wereld. Gedurende zijn jeugdjaren verbleef hij enige tijd in Athene. Pindarus heeft veel gereisd. Pindarus' werken werden door de Alexandrijnse filologen uitgegeven in zeventien boeken. Van de boeken met hymnen, paeanen, dithyramben, processieliederen (prosodia), encomia, liederen voor meisjeskoren (parthenia), dansliederen (hyporchemata) en treurzangen (threnoi) zijn slechts fragmenten bewaard; in handschriften overgeleverd zijn de vier boeken epinicia. Deze bevatten in totaal 45 zegezangen, gewoonlijk oden genaamd, ter ere van kampioenen in de olympische, pythische, nemeïsche en isthmische spelen. De oden zijn gelegenheidspoëzie; zij werden op bestelling geleverd, en de dichter ontving er een honorarium voor. De gedachtenwereld van Pindarus wordt beheerst door een diep religieus gevoel: in alles onderkent hij het bestier der goden. Pindarus' poëzie hoort naar vorm en inhoud thuis in de archaïsche periode van de Griekse cultuur; hij was daarvan een der grootste, maar ook een der laatste vertegenwoordigers.
naar boven
Athenaeus, zoon van Athenios (Tweede eeuw v. C.)
De Griek Athenaeus, zoon van Athenios was een Atheense componist en muzikant die rond 138-28 voor Christus de eerste Delphische Hymne componeerde. Hoewel lang werd gedacht dat de componist van de Eerste Hymne slechts 'een Athener' was, zorgvuldige bestudering van de inscriptie toont aan dat het niet de etnische Athenaios (van Athene) kan zijn. Athenaios Athenaíou (Athenaeus, zoon van Athenios) wordt genoemd als componist.
naar boven
Mesomedes (Tweede eeuw n.C.)
fragment uit Hymne voor Nemesis (circa 130 n.C.)
Griekse dichter en componist, ook wel bekend als Mesomedes van Kreta. Hij was actief in Rome en Egypte in de eerste helft van de 2e eeuw na Christus. Eeuwenlang waren zijn overlevende hymnen de enige bekende volledige voorbeelden van geschreven muziek uit de oudheid. Biografische gegevens over Mesomedes zijn schaars. Hij was van Kretaanse geboorte, was een vrijgemaakte slaaf en hofdichter van de Romeinse keizer Hadrianus, die een toegewijde bewonderaar van de Griekse cultuur was. Tot heden zijn 15 gedichten van Mesomedes bewaard gebleven, waarvan vier met muzieknotatie: 'Hymne voor Nemesis', 'Invocatie van de Muse', 'Hymne voor de Zon' en 'Invocatie voor de muze Calliope en Apollo'. Vincenzo Galilei publiceerde in 1581 drie composities van hem in zijn boek 'Dialogo della Musica Antica e della Moderna'. Sinds het eind van de 19e eeuw heeft de ontdekking van andere Hellenistische composities (meestal fragmenten) wat meer licht geworpen op dat verre tijdperk, maar niet altijd in het voordeel van Mesomedes. Sommige moderne critici bestempelen zijn werken als fantasieloos in vergelijking met de krachtige 'Delphic Hymns' en de schoonheid van het 'Seikiloslied'.
naar boven