Nieuwsbrief Muzikale Verhalen (37)
Augustus 2022
Welkom,
Ook augustus is voor velen vakantietijd. Als thema heb ik gekozen voor de Habarena van Maurice Ravel (mede omdat ik de compositie momenteel aan het instuderen ben).
De habanera (dans uit Havana) is een sensuele Cubaanse dans van Afrikaanse herkomst, in een matig tempo, tweedelige maatsoort en typerend ritme: achtste met punt/zestiende/twee achtsten. In de vroege 19e eeuw werd de dans populair in Noord-Amerika en Europa, vooral in Spanje.
Bizet verwerkte een later beroemd geworden habanera in de eerste acte van zijn opera Carmen.
Ik wens u veel lees- en luisterplezier!
Imke Jelle van Dam
Inhoudsoverzicht
Info bekostiging maandelijkse nieuwsbrief
Mocht u iemand kennen die mogelijk ook interesse heeft in deze nieuwsbrief, dan wordt het op prijs gesteld als u deze met begeleidend schrijven doorstuurt. Men kan zich dan zelf kosteloos abonneren (info).
Concertagenda
Antrovista actualiseert (bijna) dagelijks de concertagenda.
Overzicht concerten en muziekcursussen
naar boven
Maurice Ravel (1875 – 1937)
Maurice Ravel geldt als een van de voornaamste componisten van de 20e eeuw. Aanvankelijk met pianomuziek en liederen en later ook met orkestmuziek. Tot zijn vroegere werken behoren de kleine opera L'Heure espagnole (1907) en de Rhapsodie espagnole voor orkest (1907/8), die beide Ravels voorliefde voor Spanje verraden, en de beroemde Pavane pour une infante défunte (1909). Voor de Ballets Russes van Sergej Diaghilev schreef Ravel in 1912 het grootschalig opgezette ballet Daphnis et Chloé. In 1928 kwam in opdracht van Ida Rubinstein zijn bekendste werk Bolero tot stand.
Zie ook de biografie in 200 woorden.
naar boven
Pièce en Forme de Habanera (Maurice Ravel)
Maurice Ravel componeerde oorspronkelijk zijn Pièce en forme de Habanera als een etude voor basstem en piano in 1907, een lied zonder woorden. Ravel nam als zijn model de langzame, zwoele Spaanse dans genaamd de habanera - zoals de meeste Franse componisten uit die periode was Ravel gefascineerd door de muziek van Spanje - en gebruikte het als basis voor een virtuoze oefening voor de basstem. Ravel transcribeerde later het werk voor cello en piano - een transcriptie die alle virtuositeit van het origineel behoudt - en daaruit zijn verschillende andere arrangementen gemaakt voor vrijwel alle instrumenten met aspiraties naar virtuoze glorie.
Tijdens het componeren van dit stuk werkte Maurice Ravel ook aan twee stukken met Spaanse invloeden: Rhapsodie espagnole (orkest) en L'Heure espagnole (opera).
naar boven
Bolero van Maurice Ravel
De Bolero (of Boléro) is een ballet dat in 1928 gecomponeerd werd door de Franse componist Maurice Ravel voor de Oekraïense danseres Ida Rubinstein. Het stuk heeft kenmerken van een bolero. Het stuk was meteen een groot succes tijdens de première op 22 november 1928 in de Parijse Opéra, met choreografie van Bronislava Nijinska en een decor van Bronislava Nijinska.
Ravel noemde het stuk zelf muzikaal inhoudloos, maar toch staat het bekend als een van zijn meesterwerken. De Bolero bestaat uit twee thema's die telkens door andere instrumenten worden gespeeld. Na twee inleidende maten door de kleine trom wordt het eerste thema ingezet door een enkele fluit, waarna langzamerhand het gehele orkest gaat meedoen, waarbij bij elk opeenvolgend fragment crescendo plaatsvindt. Het stuk duurt ongeveer 15 minuten.
De Bolero werd naast zijn intrigerende orkestratie ook bekend door het ritmische patroon, dat het gehele werk draagt:
Het is interessant nog wat dieper in de geschiedenis te duiken. Voordat hij in januari 1928 voor een tournee door Noord-Amerika vertrok, had Maurice Ravel ermee ingestemd een Spaansachtige balletmuziek te schrijven voor zijn vriendin Ida Rubinstein (1885-1960). Het idee was om een orkestrale transcriptie te maken van Albeniz' pianosuite Iberia. Bij zijn terugkeer ontdekte Ravel echter dat de orkestratierechten waren toegekend aan de Spaanse dirigent Enrique Arbós. Hoewel Arbós deze rechten genereus opgaf, liet Ravel het idee varen en begon hij een originele partituur te maken.
Ravel speelde al lang met het idee om vanuit één thema een compositie te bouwen. Hij was op vakantie in Saint-Jean-de-Luz. Hij stond op het punt om te gaan zwemmen toen hij een vriend naar de piano riep en de melodie met één vinger speelde en vroeg: "Denk je niet dat dat een indringende kwaliteit heeft? Ik ga proberen het een aantal keren te herhalen zonder enige ontwikkeling, en het orkest geleidelijk aan zo goed mogelijk op te bouwen.”
De première in november 1928 werd geprezen door een schreeuwend, stampend, juichend publiek, te midden waarvan men een vrouw hoorde schreeuwen: "Au fou, au fou!" (“De gek! De gek!”). Toen Ravel hiervan op de hoogte werd gebracht, antwoordde hij naar verluidt: "Die dame... ze begreep het." In een interview met The Daily Telegraph zei hij: "Ik wil vooral dat er geen misverstand over dit werk bestaat. Het is een experiment in een heel bijzondere en beperkte richting en mag niet worden verdacht van het streven naar iets anders of meer dan het in werkelijkheid doet.” Maar hoewel Ravel Boléro als een van zijn minst belangrijke werken beschouwde, is het altijd zijn meest populaire geweest.
Concertante uitvoering van de Bolero van Ravel
Balletuitvoering van de Bolero van Ravel
naar boven
Gids voor orkestmuziek (10): Händel (5)
Firework-music, 1749 (gehele werk 20 min.)
De Water-music is genoeglijke klassieke muziek voor uitvoering in de openlucht, amusement voor de massa. Daartoe schreef Händel ook zijn Forest-music ter gelegenheid van een tuinfeest, en de Firework-music, gespeeld te Londen in 1749 als entr'act-muziek bij een feestelijk vuurwerk ter viering van de Vrede van Aken. Het is een reeks van 20 korte, meest dansachtige stukken in een oorspronkelijke zetting voor blaasorkest van 9 hoorns, 9 trompetten 24 hobo's, 12 fagotten en 3 pauken. Er is een arrangement van gemaakt voor symfonieorkest in zes delen: Ouverture - Siciliano - Bourrée I en II, en twee Menuetten.
Arrangement voor symfonieorkest
naar boven
Ballade in D en F, versie cello en piano
Voor de komende concerten met cellist Ephraïm van IJzerlooij heb ik een oud stuk van stal gehaald en bewerkt voor cello en piano: Ballade in D en F. De bijzonderheid in dit stuk is het op natuurlijke manier pendelen tussen de toonsoorten D en F.
naar boven