Aanvullende informatie Hedendaagse muziek 

Indeterminatie  

1. Karlheinz Stockhausen - Klavierstück XI: De componist die zich op het terrein van de indeterminatie het meest consequent heeft opgesteld is Karlheinz Stockhausen. Een verwijzing naar twee van zijn composities werpt enig licht op enkele van de gevolgde procedures. De partituur van zijn Klavierstück XI uit 1956 bestaat uit negentien korte genoteerde segmenten op een groot vel van vijfennegentig bij vijfenvijftig centimeter. Deze segmenten kunnen op allerlei manieren met elkaar worden gecombineerd, al naar gelang de musicus er zijn oog op laat vallen. Voor de wijze waarop de segmenten met elkaar moeten worden verbonden zijn enkele aanwijzingen gegeven. Niet alle segmenten hoeven te worden gespeeld en elk segment mag worden herhaald.

2. Karlheinz Stockhausen - Opus 1970: De opzet van Opus 1970, voor vier instrumenten (piano, elektrische altviool, elektronium en tam-tam) en vier luidsprekers, is gecompliceerd. Alle vier de uitvoerenden hebben een bandrecorder, waarop een (voor iedere uitvoerende anders samengestelde) band tijdens de opname voortdurend fragmenten van muziek van Beethoven speelt. De uitvoerenden kunnen hun luidsprekers naar believen in- en uitschakelen. De toevoeging van (vervormde maar onmiddellijk herkenbare) fragmenten van Beethoven zijn hier een nieuw element.

3. Karlheinz Stockhausen - Gesäng der Jünglinge: Stockhausen had op soortgelijke wijze al gebruik gemaakt van geleend materiaal in enkele vroegere werken als Gesäng der Jünglinge, Telemusik (beide uit 1966) en Hymnen (1967). In Hymnen, een combinatie van elektronische klanken, stemmen en instrumenten, zijn de woorden en melodieën van een groot aantal volksliederen opgenomen. De bedoeling is steeds, zoals Stockhausen het formuleert, 'niet te interpreteren, maar vertrouwd, bestaand muzikaal materiaal met andere oren te beluisteren, erin door te dringen en het te veranderen met een hedendaags muzikaal bewustzijn'. Dat komt neer op een geheel nieuwe manier van verbanden leggen tussen de muziek van het heden en die van het verleden.

4. Karlheinz Stockhausen - Telemusik: Zie 3.

5. Karlheinz Stockhausen - Hymnen: Zie 3.

6. Bernd Alois Zimmermann - Diverse composities: Iets dergelijks zien we ook in de 'pluralistische' muziek van Bernd Alois Zimmermann (1918-1970) en in werken zoals Ludwig Van (1969) van Mauricio Kagel (1931). Verder spelen muzikale citaten een belangrijke rol in het werk van de Amerikanen George Rochberg (1918), Lukas Foss (1922) en George Crumb (bij voorbeeld Black Angels), de Duitser Hans Werner Henze (1926), de Engelsman Peter Maxwell-Davies (1934) en de Belg Henri Pousseur (1929).

7. Mauricio Kagel - Ludwig Van: Zie 6.

8. George Rochberg - Diverse composities: Zie 6.

9. Lukas Foss - Diverse composities: Zie 6.

10. George Crumb - Diverse composities: Zie 6.

11. Hans Werner Henze - Diverse composities: Zie 6.

12. Peter Maxwell-Davies - Diverse composities: Zie 6.

13. Henri Pousseur - Diverse composities: Zie 6.

14. John Cage - 4 '33": De belangrijkste vaandeldrager van een filosofisch geörienteerde componist is de ondoorgrondelijke John Cage. Zijn invloed in Europa is groter geweest dan van welke Amerikaanse componist ook. Zijn meest extreme overgave aan het toeval is het stuk getiteld 4 '33" (Vier minuten en drieëndertig seconden, 1952), waarin de uitvoerenden gedurende die tijdsduur in stilte zitten, terwijl geluiden uit de concertzaal of van buiten de muziek vormen.

15. John Cage - Variations IV (1963): Vanaf ongeveer 1956 werkte hij meer en meer aan een volledige openheid in ieder aspect van compositie en uitvoering. Zijn partituren stelde hij geheel en al samen met toevalstechnieken (bij voorbeeld door gebruik te maken van de I Tjing) en hij bood de uitvoerenden mogelijkheden als in Variations IV (1963): 'voor een willekeurig aanntal spelers, willekeurige geluiden of combinaties van geluiden op welke manier dan ook voortgebracht, met of zonder andere activiteiten'. Die 'andere activiteiten' kunnen ook dans en theater zijn. Dit alles is in overeenstemming met de grote belangstelling van Cage voor het Zenboeddhisme.