Aanvullende informatie Romantiek 

Nationalisme in Nederland  

1. Bernard Zweers - Derde symfonie: Ook in Nederland deed het nationalisme zich gelden. Het beste voorbeeld is Zweers' anderhalf uur durende Derde symfonie, Aan mijn Vaderland (1890), waarin een volksliedachtige melodiek gepaard gaat met programmatische aspecten die duidelijk blijken uit de titels van de verschillende delen: In Neêrlands wouden, Op het land, Aan het strand en op zee, Ter hoofdstad. Ondanks het nogal behoudende idioom was dit werk voor Nederland vernieuwend wat betreft de instrumentatie, de vrije vorm behandeling en de toepassing van het cyclische principe.

2. Cornelis Dopper - Rembrandt-symfonie: Dopper schreef eveneens een aantal typisch Nederlandse werken in een volksliedachtige stijl, met name zijn Rembrandt-symfonie (1906), zijn Amsterdamse symfonie (1912) en zijn Zuiderzee-symfonie (1919), waarbij programmatische elementen optreden binnen het raamwerk van de traditionele symfonische vorm.

3. Cornelis Dopper - Amsterdamse symfonie: Zie 2.

4. Cornelis Dopper - Zuiderzee-symfonie: Zie 2.

5. Julius Röntgen - Diverse composities: De Nederlandse volksmuziek klinkt ook door in het werk van Julius Röntgen, medeoprichter van het Amsterdamse Conservatorium (in 1884) en van het Concertgebouworkest, waarover hij van 1914 tot 1924 de leiding had.

6. Johan Wagenaar - De schipbreuk: Belangrijker is echter de componist, koordirigent, organist en pedagoog Johan Wagenaar, die nationale en programmatische elementen koppelt aan een grote muzikaliteit en een goed gevoel voor humor en persiflage, bij voorbeeld in zijn cantate De schipbreuk (1889) en zijn opera De Cid (1898-1899).

7. Johan Wagenaar - De Cid: Zie 6.

8. Alphons Diepenbrock - Diverse composities: Het is opvallend dat in het oeuvre van Alphons Diepenbrock, de belangrijkste Nederlandse componist sinds J.P. Sweelinck, typisch Nederlandse elementen nagenoeg ontbreken.