Nieuwsbrief Muzikale Verhalen (25)
Augustus 2021
Welkom
Geruime tijd geleden had ik het idee opgevat een keer uit te zoeken wat het ambt Componist des Vaderslands inhoudt. Voor deze nieuwsbrief ben ik in dit thema gedoken. Willem Jeths is de eerste componist die in 2014 deze eer te beurt is gevallen. (Meer hierover elders in de nieuwsbrief ...)
Louis Andriessen (1939-2021)
Op 1 juli j.l. is Louis Andriessen overleden. Marc van Delft, die hem destijds in zijn opleiding meemaakte, heeft een boeiend In Memoriam geschreven, dat leidraad zal zijn voor het volgende (september)nummer, geheel gewijd aan deze meest bekende Nederlandse componist van de 20/21-ste eeuw. Als voorproefje een citaat uit van Delfts slotzinnen: "( ...) Andriessen [had] dus wel gelijk, om in zijn muziek de tonaliteit en de Franse richting trouw te blijven. En tenslotte gaat het in de muziek niet om welke denkwijze juist is, maar of de muziek, de noten 'goed' zijn. In dat opzicht blijft de muziek van Louis Andriessen recht overeind staan, want zijn muziek is ijzersterk. Hij is en was een groot componist, die, net zoals Strawinsky, 'goede noten' heeft geschreven, die menig muziekliefhebber zeker nog lange tijd zullen blijven boeien."
God Only Knows
Iemand die in de popmuziek 'goede noten' heeft geschreven is mijns inziens Brian Wilson (van de Beach Boys) die samen met tekstschrijver Tony Asher in 1966 het nummer God Only Knows componeerde. Twee jaar geleden besteedde NPOradio2 aandacht aan de tot standkoming van dit opmerkelijke nummer. Enkele zinsneden: "Tony Asher en ik [Brian Wilson] probeerden iets heel spiritueels te schrijven. Het heeft een melodie die lijkt op het nummer 'The Sound Of Music'. Tony bedacht de titel 'God Only Knows'. (...) Paul McCartney noemt dit nummer 'The greatest song ever written' en het inspireerde hem en John Lennon tot het nummer 'Here, There and Everywhere'."
Directe aanleiding om over bovenstaande te schrijven is een gesprek dat ik met iemand had, een paar dagen geleden tijdens de wekelijkse bijeenkomst in een park in Zwolle, waar we live muziek in de openlucht maken. Zij vertelde over God Only Knows, dat zo'n diepe indruk op haar had gemaakt.
De volgende dag heb ik me op dit meesterstuk gestort en heb er een arrangement van gemaakt, waar we zelf mee aan de slag kunnen gaan. Zie hieronder het resultaat, zoals ik heb opgetekend in het muzieknotatieprogramma Finale (een waar wonder van digitale techniek!)
Ik wens u veel lees- en luisterplezier!
Imke Jelle van Dam
Inhoudsoverzicht
Info bekostiging maandelijkse nieuwsbrief
Mocht u iemand kennen die mogelijk ook interesse heeft in deze nieuwsbrief, dan wordt het op prijs gesteld als u deze met begeleidend schrijven doorstuurt. Men kan zich dan zelf kosteloos abonneren (info).
Concertagenda
Antrovista actualiseert (bijna) dagelijks de concertagenda.
Overzicht concerten en muziekcursussen
naar boven
Componist des Vaderlands
De Componist des Vaderlands is een initiatief van BUMA Cultuur om hedendaagse klassieke muziek meer zichtbaar te maken. Het startschot werd gegeven door de benoeming van Willem Jeths in november 2014. Twee jaar later werd hij opgevolgd door Mayke Nas en zij op haar beurt van 2018 tot 2020 (verlengd tot heden vanwege de coronacrisis) door Calliope Tsoupaki.
Componist des Vaderlands (website)
naar boven
Willem Jeths (1959)
Componist des Vaderlands van 2014 t/m 2016
Overzicht oeuvre en muziekvoorbeelden op YouTube
In november 2014 werd Willem Jeths in Tivoli/Vredenburg in Utrecht aangesteld als Componist des Vaderlands. In de twee jaren die daarop volgden liet hij geen kans onbenut om zich op te werpen als ambassadeur van nieuwe Nederlandse muziek. Hoogtepunten uit het 20e- en 21e-eeuwse muzikale erfgoed liet hij horen in De schatkamer van Willem Jeths (destijds maandelijks te beluisteren bij NTR Podium).
Ook besteedde hij aandacht aan het Nederlandse muziekonderwijs middels het geven compositieles aan middelbare schoolklassen. Tussen de bedrijven door schoof hij aan in het televisieprogramma Podium Witteman, waar hij met korte composities inspeelde op de actualiteit. Voor de 75e herdenking van het bombardement op Rotterdam schreef Willem Jeths het orkestwerk Conductus.
Interviews met Willem Jeths
Ik ben een echte orkestcomponist (2003)
Bij Willem Jeths vertelt de solist het verhaal (2010)
Mijn Eerste Symfonie gaat over leven en dood (2013)
Als componist wil je goede muziek maken (2018)
Willem Jeths’ Ritratto is lust voor oog en oor (recensie) (2020)
naar boven
Kennismaking met muziek van Willem Jeths
Een hernieuwde en een meer bewustere kennismaking vond in de afgelopen weken plaats in verband met de voorbereidingen van deze nieuwsbrief. Ik ben er onbevangen voor gaan zitten. Het eerste stuk dat op mijn pad kwam was Piano Concerto uit 1994. In het begin moest ik erg wennen, vond het niet direct toegankelijk. Op die dag heb ik het wel zeven keer opnieuw afgespeeld en ik moet toegeven dat het de moeite waard was! Geleidelijk aan opende de muziek zich voor mij: snelle spannende passages afgewisseld met kosmische momenten van serene rust en schoonheid!
Een paar dagen later volgde het tweede stuk: zijn eerste strijkkwartet met de titel Arcate uit 1991. Door mijn voorbereidende scholing met het pianoconcert kon ik al na drie keer beluisteren een toegang vinden en het weten te waarderen.
Op basis van slechts twee beluisterde composities beschouw ik Willem Jeths nu al als een groot componist. Ik zie ernaar uit in de loop der tijd ook zijn andere muziek te leren kennen!
Imke Jelle van Dam
naar boven
Willem Jeths, ambassadeur ...
Met name door zijn maandelijkse programma 'De schatkamer van Willem Jeths' op NPO Radio 4 (sinds 2015) toont Jeths zich als pleitbezorger voor de Nederlandse (eigentijdse) klassieke muziek.
De Schatkamer van Willem Jeths (niet compleet)
Alphons Diepenbrock, Hymne an die Nacht no. 2
de Dorian Gray Suite (1979) van Hans Kox
Musique pour l'esprit en deuil - Rudolf Escher
Morphic Waves van Joey Roukens
Concertino for piano and orchestra (1928) van Henriëtte Bosmans
'Javaanse' composities van Paul Seelig
'Der Nächtliche Wanderer' van Reinbert de Leeuw
Seufzer van Mathilde Wantenaar
Grote Archipel van Daan Manneke
Pavane oubliée van Theo Verbey
naar boven
Schepping, deel 2 voor cello en piano
Begin 1998 onstond vanuit inspiratie een melodie die de basis vormde voor Schepping voor altviool en piano. Het ontstaan van deel 2 is nog een heel verhaal apart. Aanvankelijk bestond Schepping uit drie delen. Maandenlang had ik het gevoel dat tussen de oorspronkelijke eerste twee delen een deel ontbrak. Op een nacht werd mij in de droom hemels klinkende muziek aangereikt. Ik werd wakker met een vage naklank, maar kon de 'hemel'muziek helaas niet meer terughalen. Na het ontbijt ging ik aan de piano zitten en tot mijn verwondering ontstond binnen enkele minuten dit stuk, het nieuwe deel 2, min of meer van achter naar voren. Ik heb in de dagen daarna de schaar erin gezet en alle partjes in de juiste volgorde gezet. In 2008 heb ik op verzoek van Tony Tobin deze muziek herschreven voor cello en piano.
Luistervoorbeelden begin en eind
Vanaf vandaag kan Schepping, deel 2 als PDF (vijf pagina's) besteld worden voor slechts € 2,50.
Klik hier voor voorbeelden van de bladmuziek van Schepping, deel 2 voor cello en piano
naar boven