Het einde van een tijdperk 

De Franse muzikale renaissance wordt over het algemeen geacht te zijn begonnen in 1871, bij de oprichting van de Société nationale de musique française. Doel van het genootschap was het aanmoedigen van Franse componisten. De beweging was van meet af aan nationalistisch. Zij zocht haar inspiratie niet alleen in de volksmuziek, maar ook in een hernieuwde belangstelling voor de grote werken uit het verleden. Het oeuvre van Rameau, Gluck en de zestiende-eeuwse componisten werd opnieuw uitgegeven en ten gehore gebracht. De Schola Cantorum te Parijs, gesticht in 1894, begon met breed opgezette studies van de muziekgeschiedenis. Door deze activiteiten heroverde Frankrijk in de eerste helft van de twintigste eeuw haar leidinggevende positie in de wereld van de muziek.

In de periode vanaf 1871 tot de eerste jaren van de twintigste eeuw ontwikkelde de Franse muziek zich langs drie lijnen. Ten eerste de kosmopolitische traditie, doorgegeven door César Franck en zijn leerlingen, d'Indy voorop. Daarnaast werd de typisch Franse traditie doorgegeven door Saint-Saëns en diens leerlingen, in het bijzonder Fauré. De derde was ingrijpender en had een grotere invloed. Geworteld in de Franse traditie had deze lijn onvoorziene consequenties in de muziek van Claude Debussy.