19de eeuw: Opera en muziekdrama 

De geschiedenis van de Italiaanse muziek gedurende de halve eeuw na Doni­zetti wordt bepaald door Giuseppe Verdi. Met uit­zondering van het Requiem en een aantal andere toonzettingen van religieu­ze teksten, een aantal liederen en een strijkkwartet, zijn alle werken die Verdi publiceerde geschreven voor het theater. De eerste van zijn zesentwintig ope­ra's componeerde hij in 1839, de laatste in 1893. Verdi brak nooit met het verleden en meed radicale experimenten met nieuwe theorieën. In zijn ont­wikkeling ging het vooral om een verfijning van effect en techniek, waarmee hij de Italiaanse opera tot sindsdien nooit meer geëvenaarde hoogtes bracht.

Deze gestage ontwikkeling, die zo verschilde van de muzikale gang van zaken in landen als Frankrijk en Duitsland, was mogelijk door de lange, onafgebroken operatraditie in Italië. Het hele volk hield van opera.

Verdi's loopbaan als componist kan worden verdeeld in drie perioden. De eerste vond haar bekroning in Il trovatore en La traviata (1853) en de tweede in Aïda (1871). In de laatste schreef hij alleen nog Otello (1887) en Falstaff (1893).